Thursday, October 02, 2008

Adroddiad yr Arglwydd Roberts


Yn ol Ordovicius bydd adroddiad hir ddisgwyliedig yr Arglwydd Roberts ar ddatganoli yng Nghymru yn dod i'r casgliad na ddylid newid y setliad presenol. Chwi gofiwch mai adroddiad wedi ei chomisiynu gan David Cameron ydi hon fel rhan o adolygiad honedig y Blaid Geidwadol o'i pholisi tuag at ddatganoli yng Nghymru.

Os ydi Ordovicius yn gywir, ni ddylai hyn beri syndod i neb. Daeth yr Arglwydd Roberts yn weddol agos at ddarogan mai 'dim newid' fyddai pen draw yr ymarferiad yn ei gyfweliad cyntaf a'r wasg wedi iddo dderbyn y swydd o gadeirio'r pwyllgor sydd wedi llunio'r adroddiad. Rydym hefyd yn gwybod bod yr Arglwydd Roberts wedi pleidleisio 'Na' yn 1979 ac yn 1997 a'i fod wedi gwasanaethu mewn llywodraeth oedd o'r farn na ddylai pobl Cymru na'r Alban gael mynegi barn ar y mater trwy refferendwm.

Felly hefyd y Blaid Geidwadol ei hun - mae wedi gwrthwynebu'n gyson pob ymgais i greu gwahaniaeth cyfansoddiadol rhwng Cymru a Lloegr - roedd yn erbyn dadgysylltu'r Eglwys yng Nghymru, yn erbyn sefydlu'r Swyddfa Gymreig, ac roedd hefyd yn erbyn datganoli wrth gwrs. Mae hyn yn batrwm cyson sydd wedi goroesi tros amser.

Mae ei hagwedd tuag at y gwledydd Celtaidd eraill wedi bod yn debyg. Er enghraifft, roeddynt yn erbyn y gyfres o gamau i roi hawliau cyfartal i Babyddion yn Iwerddon ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif a chychwyn y bedwerydd ganrif ar bymtheg. Syrthiodd yr 'Home Rule Bill' cyntaf yn 1886 oherwydd gwrthwynebiad gan Unoliaethwyr, Toriaid ac adain Unoliaethol y Blaid Ryddfrydol. Syrthiodd yr ail yn 1893 oherwydd ymyraeth Ty'r Arglwyddi a'i fwyafrif o Doriaid. Ni ystyrwyd y mater am ugain mlynedd arall gan mai'r Toriaid oedd yn tra arglwyddiaethu yn ystod y cyfnod hwnnw. Daeth yn fater gwleidyddol pwysig unwaith eto yn y cyfnod 1912 i 1914. Daeth y Rhyfel Mawr a'r mater i ben yn San Steffan, ond ffrwydrodd yn ol i'r wyneb as 'strydoedd Dulyn ym 1916 ar ffurf newydd a mwy radicalaidd. Oni bai am uniongrededd di ildio'r Blaid Geidwadol byddai annibyniaeth Gwyddelig wedi esblygu'n raddol a byddai'r berthynas rhwng y ddwy wlad wedi bod yn hapusach a byddai llawer o dywallt gwaed wedi ei osgoi.

A dyma'r broblem yn y pen draw i elfennau mwy Cymreig y Blaid Geidwadol yng Nghymru megis David Melding, Guto Bebb a Glyn Davies - ac a bod yn deg Alun Cairns a Nick Bourne. Ceidwadiaeth cyfansoddiadol ydi balast y Blaid Geidwadol Brydeinig - dyna sy'n gwneud y Blaid Geidwadol yr hyn yw. Dyna hefyd sydd yn ei gwneud yn atyniadol i'w chefnogaeth greiddiol yng Nghymru - mae'n apelio at elfennau mwy Seisnig y gymdeithas Gymreig - ac oherwydd hynny mae pen draw i pam mor Gymreig y gall fod.

Doeddwn i (fel rhywun sydd wedi bod yn hynod o amheus o allu'r Blaid Geidwadol Gymreig i ail greu ei hun) hyd yn oed yn meddwl bod y pen draw hwnnw mor agos at leoliad traddodiadol y Blaid Geidwadol.

No comments: